Σκέψεις

Η Κατάσταση Σήμερα Οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις στην μουσική έχουν δημιουργήσει μια “αναστάτωση” στον χώρο της δισκογραφίας και γενικότερα της μουσικής βιομηχανίας. Κάποιοι βέβαια μιλάνε και για καταστροφή των δισκογραφικών. Μπορεί ναι μπορεί και όχι. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο τρόπος που είχε οργανωθεί αυτός ο χώρος τώρα πια δεν είναι ίδιος, έχει διαταραχθεί. Μέσα σε 10 χρόνια αποκτήσαμε γρήγορο internet και mp3, δίκτυα peer2peer, αυξημένη πειρατεία τηςπνευματικής ιδιοκτησίας και υπεραυξημένη παραγωγή πνευματικής δημιουργίας. Και καλά και κακά. Για κάποιους που είχαν βρει κάποιο τρόπο να βγάζουν λεφτά τα πράγματα ίσως άλλαξαν προς το χειρότερο, ενώ για κάποιους άλλους φαίνεται πως έχει δημιουργηθεί ένα καινούργιο περιβάλλον γεμάτο ευκαιρίες! Ένα από τα αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι και ο “εκδημοκρατισμός” των μέσων μουσικής παραγωγής ,music production, και εν μέρει της μουσικής διανομής, distribution, (βλ. σχετικά με αυτή την θέση το βιβλίο “The Long Tail: Why the Future of Business Is Selling Less of More”, Hyperion Books, 2006,του Chris Anderson) Μια βασική συνέπεια αυτού του εκδημοκρατισμού είναι πως πλέον υπάρχουν πολλοί περισσότεροι δημιουργοί μουσικής ή τουλάχιστον τώρα μπορούν πλέον περισσότεροι μουσικοί να εκθέσουν τις δημιουργίες τους σε ένα ευρύτερο κοινό (συνήθως μέσω internet). Όμως αυτή η πληθώρα μουσικών έργων έχει δημιουργήσει και μια σύγχυση στους ακροατές, οι οποίοι πρέπει πλέον να επιλέξουν μέσα από μια θάλασσα μουσικών έργων ποια είναι αυτά που τους αρέσουν και θέλουν να τους δώσουν μεγαλύτερη προσοχή, δλδ να τα ακούσουν ξανά, να μάθουν περισσότερα για τον δημιουργό και το έργο του ή και ακόμα να τα αποκτήσουν νόμιμα και μη. Ευτυχώς οι διάφορες μηχανές αναζήτησης και διαλογής μουσικής όπως το iTunes, το Grooveshark, το Napster, το Rhapsody κα έχουν αρχίσει και κάνουν αυτή την διαδικασία λίγο πιο εύκολη. Η υπέρ-πληθώρα καλλιτεχνών από την μία και η σχετική αδυναμία πλέον του να βγάλει κάποιος λεφτά παράγοντας και πουλώντας CD (βλ. Δισκογραφικές!) έχει διαφοροποιήσει τον τρόπο που κάποιος μουσικός προσεγγίζει πλέον την σχέση του με την μουσική. Νέες Επιλογές Από ότι φαίνεται έχουν δημιουργηθεί 4 διαφορετικά μονοπάτια που μπορεί να πάρει κάποιος μουσικός όσον αφορά την σχέση του με την μουσική δημιουργία. Δυο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν αυτά τα 4 διαφορετικά μονοπάτια. Πρώτον, είναι η “όρεξη” των μουσικών να ασχοληθούν και με πράγματα εκτός της μουσικής δημιουργίας, όπως π.χ. την οργάνωση των ηχογραφήσεων τους, την οργάνωση για τη εκτύπωση και την διανομή της μουσικής τους, την οργάνωση των συναυλιών τους κα. Με άλλα λόγια, το πρώτο χαρακτηριστικό αναφέρεται στο πόσο θέλουν και μπορούν οι μουσικοί να κάνουν τα πράγματα που παραδοσιακά χειρίζονταν κυρίως η δισκογραφική εταιρεία. Δηλαδή πόσο “επιχειρηματίες” θέλουν να γίνουν εκτός από μουσικοί. Βέβαια οι δισκογραφικές δεν έκαναν όλες αυτές (και πολλές άλλες!) δουλειές τζάμπα! Ο τρόπος που εξασφαλίζονταν και “βοηθούσαν” τους καλλιτέχνες τους ήταν κυρίως επειδή εκμεταλλεύονταν κάποια πνευματικά δικαιώματα που τους είχαν παραχωρήσει οι μουσικοί μέσω των συμβολαίων που είχαν υπογράψει. Το δεύτερο λοιπόν χαρακτηριστικό των μουσικών έχει να κάνει με το ποιά πνευματικά δικαιώματα και σε ποιό βαθμό διαβιβάζουν σε κάποιον άλλο, π.χ. δισκογραφική, μουσικούς παραγωγούς, μάνατζερς κτλ. Για να γίνουν όλα αυτά λίγο πιο κατανοητά ας τα οπτικοποιήσουμε! Φτιάχνουμε λοιπόν το παρακάτω διάγραμμα. Το Διάγραμμα Τι λέει αυτό το διάγραμμα με το οποίο και συμφωνούμε; Καταρχήν κάποιες μικρές επεξηγήσεις: -Ο κάθετος άξονας συμβολίζει τα πνευματικά δικαιώματα ενός μουσικού έργου. Στην πάνω πλευρά έχουμε την κατάσταση όπου τα πνευματικά δικαιώματα που μπορούν να εμποροποιηθούν (δλδ με απλά λόγια τα δικαιώματα από όπου κάποιος μπορεί να βγάλει λεφτά εκμεταλλευόμενος τα!) είναι σχετικά συγκεντρωμένα σε λίγα χέρια (π.χ. δισκογραφικές). Κάτι σαν αυτό που ίσχυε μέχρι πολύ πρόσφατα (και που ισχύει σε σημαντικό βαθμό ακόμα και τώρα). Στην κάτω πλευρά έχουμε την ακριβώς αντίθετη κατάσταση, δηλαδή κάθε δημιουργός κρατάει όλα τα πνευματικά δικαιώματα και δεν παραχωρεί κανένα, τα πνευματικά δικαιώματα είναι αρκετά αποκεντρωμένα. -Ο οριζόντιος άξονας συμβολίζει το πόσο δραστήριοι είναι οι δημιουργοί στις διαδικασίες που δεν αφορούν μόνο την δημιουργία μουσικής. Στην αριστερή πλευρά έχουμε την κατάσταση όπου οι δημιουργοί δεν είναι καθόλου δραστήριοι και στην δεξιά πλευρά έχουμε την κατάσταση όπου είναι αρκετά δραστήριοι με όλη την γκάμα των διαδικασιών εκτός της δημιουργίας μουσικής. Τα Τέσσερα Διαφορετικά Μονοπάτια Με βάση λοιπόν αυτούς τους 2 άξονες δημιουργούνται 4 διαφορετικά “σενάρια” για τα μονοπάτια που μπορεί να ακολουθήσει ένας δημιουργός με βάση τα 4 τεταρτημόρια που σχηματίζονται. Το πρώτο, πάνω δεξιά, ας το ονομάσουμε “Παραδοσιακό” μονοπάτι το πάνω δεξιά ας το πούμε “Ημι-παραδοσιακό”, το κάτω δεξιά ας το πούμε “Επιχειρηματικό” και το τελευταίο κάτω αριστερά “Όχι για τα Λεφτά!”. Παραδοσιακό: Σε αυτό το μονοπάτι οι καλλιτέχνες φαίνεται πως έχουν επιλέξει να ασχολούνται μόνο με την δημιουργία μουσικής και να αφήνουν σε άλλους τις όποιες άλλες δραστηριότητες σχετικά με την μουσική τους δημιουργία. Αυτός είναι και ο παραδοσιακός τρόπος που γινόντουσαν οι συμφωνίες στην δισκογραφία μέχρι πολύ πρόσφατα. Για να γίνει βέβαια αυτό οι καλλιτέχνες έχουν παραχωρήσει κάποια (έως αρκετά!) από τα πνευματικά τους δικαιώματα ή από τα δικαιώματα που πηγάζουν από αυτά. (βλ. συμβόλαια 360°) σε τρίτους π.χ. δισκογραφικές. Αυτό το μονοπάτι ήταν και ο μόνος τρόπος να ασχοληθεί κάποιος με την δισκογραφία μέχρι την έλευση αρκετών τεχνολογικών καινοτομιών όπως το Web 2.0. Τώρα βέβαια εκφράζει κυρίως τα κύρια ρεύματα της μουσικής βιομηχανίας. Ημι-Παραδοσιακό: Σε αυτό το μονοπάτι βλέπουμε πως οι δημιουργοί είναι ως ένα βαθμό “δραστήριοι”, δηλαδή έχουν αναλάβει κάποιες από τις διαδικασίες εκτός της μουσικής δημιουργίας. Σε αυτή την περίπτωση οι καλλιτέχνες φαίνεται πως έχουν αναλάβει πλήρως τον έλεγχο, οικονομικό και καλλιτεχνικό, διαδικασιών όπως οι ηχογραφήσεις ή η παραγωγή της μουσικής τους δημιουργίας και έχουν “εκχωρήσει” κάποιες άλλες διαδικασίες, όπως π.χ. η διανομή, σε τρίτους. Αυτό το μονοπάτι ακολουθείται αρκετά από κάποια εναλλακτικά ονόματα, όπως π.χ. οι Radiohead στο In Rainbows ή οι Marillion. Πιθανόν και στην Ελλάδα να είναι σχετικά διαδεδομένος αυτός ο τρόπος αφού οι εγχώριες δισκογραφικές έχουν σταματήσει να στηρίζουν οικονομικά νέες παραγωγές εδώ και κάποιο βαθμό (και γιατί όχι αφού το επίσημο ποσοστό φυσικής πειρατείας στην Ελλάδα είναι πάνω από 50% σύμφωνα με την IFPI!!!) Σαφώς σε αυτό το μονοπάτι η καλλιτεχνική ελευθερία του δημιουργού είναι σαφώς πιο έντονη από ότι στο Παραδοσιακό μονοπάτι, αφού όποιος πληρώνει (μας αρέσει ή όχι) ασκεί κάποιον έλεγχο! Να τονίσουμε εδώ ότι και οι δυο πιο παραπάνω περιπτώσεις ανήκουν στην περιοχή όπου τα πνευματικά δικαιώματα είναι στην περιοχή όπου υπάρχει σχετική συγκέντρωση. Αυτό δεν είναι από μόνο του ούτε καλό ούτε κακό. Απλά στο “περιβάλλον” των πνευματικών δικαιωμάτων η κατάσταση μένει σχετικά ίδια με την προ-εκδημοκρατικοποίηση των μέσων παραγωγής και διανομής την μουσικής. Στην άλλη πλευρά του άξονα των πνευματικών δικαιωμάτων έχουμε τα εξής 2 μονοπάτια: Επιχειρηματικό: Εδώ οι δημιουργοί χαρακτηρίζονται και πάλι ως “δραστήριοι”, όμως σε αυτήν την περίπτωση επιλέγουν να μην παραχωρήσουν κανένα ή πολύ λίγα πνευματικά δικαιώματα σε τρίτους. Τέτοιες περιπτώσεις φαίνεται πως είναι κυρίως οι καλλιτέχνες που έχουν ήδη κάποιο όνομα ή κάποιο κοινό και που γνωρίζουν λίγο έως πολύ, τις διάφορες άλλες διαδικασίες που είναι αναγκαίες για να φτάσει μια μουσική δημιουργία από την απλή σύλληψη στο μυαλό του δημιουργού στα αυτιά και πολύ περισσότερο στα χέρια του ακροατή. Υπάρχουν κάποιοι έλληνες καλλιτέχνες που έχουν ανοίξει τις δικές τους δισκογραφικές, διατηρούν δικό τους studio μουσικής παραγωγής κτλ. Αυτοί σαφώς έχουν επιλέξει να κάνουν πιο πολλά από το να δημιουργούν απλώς μουσικά έργα. Βέβαια αν το κάνουν αυτό λόγω ανάγκης ή λόγω επιθυμίας δεν υπάρχει και τόσο ξεκάθαρη απάντηση. Η αλήθεια είναι μάλλον κάπου στην μέση. Όχι για τα Λεφτά! Το μονοπάτι αυτό το ονομάσαμε έτσι όχι μόνο γιατί μπορεί οι καλλιτέχνες που κάνουν αυτήν την επιλογή να μην θέλουν να βγάλουν λεφτά από την μουσική τους (γιατί μπορεί ιδεολογικά να μην θεωρούν σωστό την μουσική δημιουργία να την εμποροποιούμε) αλλά γιατί φαίνεται και αρκετά δύσκολο να βγάλει κάποιος λεφτά (ή έστω το κόστος που έχει όταν ασχολείται με την μουσική) με αυτήν την επιλογή. Σε αυτό το μονοπάτι λοιπόν οι δημιουργοί δεν είναι καθόλου δραστήριοι, μόνο δημιουργούν και παίζουν μουσική. Τίποτα άλλο. Επίσης δεν δίνουν και σε κανέναν άλλο το δικαίωμα να βγάλει λεφτά για αυτούς (και για τον εαυτό του φυσικά!) μέσω της μουσικής τους, αφού διατηρούν όλα τα πνευματικά δικαιώματα. Αυτά λοιπόν είναι σε γενικές γραμμές τα 4 πιθανά σενάρια ή μονοπάτια που ακολουθούν πλέον οι δημιουργοί μετά την κατάρρευση του παραδοσιακού τρόπου που γινόντουσαν οι “δουλειές” στην μουσική βιομηχανία. Ο Ρόλος του Music Evolution Ίσως θα έχετε αναρωτηθεί μέχρι τώρα γιατί σας τα λέμε όλα αυτά και τι σχέση έχουν με το Music Evolution. Ευρύτερος λοιπόν σκοπός του Μusic Εvolution είναι να δημιουργήσει κάποιες δομές, κάποιους οργανισμούς, που θα εξυπηρετούν τους μουσικούς που επιλέγουν να μην πορευτούν στο Παραδοσιακό μονοπάτι. Που προτιμούν να κάνουν και κάποια πράγματα μόνοι τους. Πώς μπορεί να βοηθήσει το Μusic Εvolution αυτούς τους δημιουργούς; Για αρχή παρέχοντας τους πληροφορίες και γνώση ως προς το πως θα κάνουν κάποια πράγματα καθώς και ποια εργαλεία υπάρχουν που θα τους είναι πιθανόν χρήσιμα. Δυο project που έχουμε ξεκινήσει: α) την παρουσίαση και πληροφόρηση των χρήσιμων εργαλείων για τους δημιουργούς που είναι διαθέσιμα στο internet και β) την δημιουργία μιας πανελλαδικής βάσης δεδομένων με μέρη που μπορούν οι μουσικοί και τα συγκροτήματα να παίξουν ζωντανά σε όλη την Ελλάδα Παράλληλα βέβαια με τα δυο παραπάνω project θα επιδιώκουμε και ένα τρίτο στο οποίο θα χρειαστούμε σίγουρα και την βοήθεια όλων των “εμπλεκομένων”, είτε είναι μέλη του δικτύου Μusic Εvolution είτε όχι: γ) την δικτύωση μέσω του Μusic Εvolution, αλλά και εκτός αυτού, των διαφόρων ομάδων που σχετίζονται με τα μουσικά καλλιτεχνικά δρώμενα της Ελλάδας, είτε αυτοί είναι μουσικοί, συγκροτήματα, ιδιοκτήτες bar και μουσικών σκηνών, είτε είναι διοργανωτές φεστιβάλ, ραδιοφωνικοί και μουσικοί παραγωγοί, studio ηχογραφήσεων και προβών, εταιρείες διανομής και προώθησης, μουσικών παραγωγών κα. Περισσότερα στο επίσημο site του Music Evolution Network!